নৱম শ্ৰেণীৰ সাধাৰণ বিজ্ঞান প্ৰথম অধ্যায় আমাৰ চাৰিওকাষৰ বস্ত্তবোৰ NCERT সমাধান

প্ৰশ্নাৱলী

1. তলৰ কোনবোৰ পদাৰ্থ?
চকী, বায়ু, প্ৰেম, গোন্ধ, ঘৃণা, বাদাম, চিন্তা, ঠাণ্ডা, ঠাণ্ডা-পানীয়, সুগন্ধি দ্ৰব্যৰ সুবাস ।
উত্তৰ: পদাৰ্থকেইটা হ'ল - চকী, বায়ু, বাদাম, ঠাণ্ডা- পানীয় ।

2. তলৰ পৰ্যবেক্ষণটোৰ কাৰণ দৰ্শোৱা ।
কঢ়াকৈ ভজা গৰম বস্তুৰ গোন্ধ কেইবা মিটাৰৰ দূৰৰ পৰা পোৱা যায় । কিন্তু ঠাণ্ডা বস্তুৰ গোন্ধ পাবলৈ ওচৰলৈ যাব লাগে ।
উত্তৰ: তাপ পালে পদাৰ্থৰ কণাবোৰৰ গতিশক্তি বাঢ়ি যায় । গৰম খাদ্যবস্তুৰ কণাবোৰ কম সময়ৰ ভিতৰতে তাৰ চাৰিওফালে বিয়পি পৰে । গতিকে, কেইবা মিটাৰ দুৰলৈকে গোন্ধ পোৱা যায় । আনহাতে, ঠাণ্ডা বস্তুৰ কণাবোৰ সিমান দুৰলৈকে যাব নোৱাৰে । গতিকে, গোন্ধ লবলৈ ওচৰলৈ যাব লগা হয় ।

3. এজন ডুবাৰুৱে সাঁতোৰাৰ সময়ত পুখুৰীৰ পানী ফালি সোমাই যাব পাৰে । পদাৰ্থৰ কি ধৰ্মৰ ভিত্তিত এইটো সম্ভৱ?
উত্তৰ: পানীৰ কণাবোৰক অপসাৰিত কৰিবৰ বাবে ডুবাৰুৱে এজনে পানীৰ কণাবোৰৰ আন্ত: আণৱিক বলতকৈ বেছি পৰিমাণৰ বল প্ৰয়োগ কৰে । প্ৰদত্ত পৰ্যবেক্ষণটো তলৰ ধর্ম কেইটাৰ বাবে সম্ভৱ-
(i) পদাৰ্থৰ কণাবোৰৰ মাজত ব্যৱধান আছে ।
(ii) পানীৰ কণাবোৰ গোটা পদাৰ্থৰ তুলনাত কম আকৰ্ষণীয় বলেৰে বান্ধ খাই আছে ।

4. পদাৰ্থৰ কণিকাবোৰৰ বৈশিষ্ট্য কি কি?
উত্তৰ: পদাৰ্থৰ কণাবোৰৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ হ'ল-
(i) পদাৰ্থৰ কণাবোৰৰ মাজত ব্যৱধান আছে ।
(ii) পদাৰ্থৰ কণিকাবোৰৰ মাজত আকৰ্ষণ আছে ।
(iii) পদাৰ্থৰ কণাবোৰ অনবৰতে গতি কৰি আছে ।

প্ৰশ্নাৱলী

1. পদাৰ্থৰ প্ৰতি একক আয়তনৰ ভৰৰ পৰিমাণকে ঘনত্ব বোলে । (ঘনত্ব = ভৰ/আয়তন)
তলৰ পদাৰ্থবোৰ ঘনত্বৰ উদ্ধক্ৰমত সজোৱা -
বায়ু, চিমনিৰ পৰা ওলোৱা ধোঁৱা, মৌ, পানী, চকমাটি , কপাহ আৰু লো ।
উত্তৰ: পদাৰ্থবোৰ ঘনত্বৰ উদ্ধক্ৰমটো হ'ল-
বায়ু, চিমনিৰ পৰা ওলোৱা ধোঁৱা, পানী, মৌ, কপাহ, চকমাটি আৰু লো ।

2. (a) পদাৰ্থৰ বিভিন্ন অৱস্থাৰ বৈশিষ্ট্যবোৰৰ পাৰ্থক্য দেখুৱাই এখন তালিকা প্ৰস্তুত কৰা ।
উত্তৰ:

(b) তলৰ বিষয় বিলাকৰ ওপৰত মন্তব্য দিয়া -
দৃঢ়তা (rigidity), সংকোচনশীলতা (compressibility) , প্ৰবাহিতা (fluidity), আকাৰ (shape), গতিশক্তি (kinetic energy) আৰু ঘনত্ব (density) ।
উত্তৰ: দৃঢ়তা (rigidity): গোটা পদাৰ্থই দৃঢ়তাৰ বাবে, বল প্ৰয়োগ কৰিলে নিজৰ আকাৰ আকৃতি সলনি কৰিব নিবিচাৰে ।
সংকোচনশীলতা (compressibility): পদাৰ্থৰ কণাবোৰৰ মাজৰ ব্যৱধান কমোৱা এটা ধৰ্ম ।
প্ৰবাহিতা (fluidity): পদাৰ্থ এটা প্ৰবাহিত হ'ব পৰা বা আকাৰ সলাব পৰা ধৰ্ম ।
আকাৰ (shape): পদাৰ্থৰ আন্ত: আণৱিক বলৰ ওপৰত পদাৰ্থ এটাৰ আকাৰ নিৰ্ভৰ কৰে ।
গতিশক্তি (kinetic energy): পদাৰ্থৰ কণাবোৰ অনবৰতে গতি কৰি থাকে । সিহঁতি বহন কৰি থকা শক্তিক সিহঁতৰ গতিশক্তি বোলা হয় ।
ঘনত্ব (density): পদাৰ্থৰ প্ৰতি একক আয়তনৰ ভৰৰ পৰিমাণকে ঘনত্ব বোলে ।

3. কাৰণ দৰ্শোৱা -
(a) ৰখা পাত্ৰটোত গেছ এটা সম্পূৰ্ণৰূপে ভৰি পৰে ।
উত্তৰ: গেছ এটাৰ কণাবোৰ মাজৰ আকৰ্ষণ বল একেবাৰেই কম । গতিকে, কণাবোৰ যাদৃচ্ছিকভাৱে পাত্ৰটোৰ ভিতৰত ঘূৰি ফুৰিব পাৰে । সেয়ে, ৰখা পাত্ৰ এটত গেছ এটা সম্পূৰ্ণৰূপে ভৰি পৰে ।

(b) ধাৰক পাতৰ বেৰত গেছে চাপ দিয়ে ।
উত্তৰ: গেছ এটাৰ কণাবোৰে তীব্র বেগেৰে যাদৃচ্ছিকভাৱে ঘূৰি ফুৰে । ফলত, কণাবোৰে সঘনাই ইটো-সিটোৰ লগত আৰু পাত্ৰৰ বেৰত অনবৰতে খুন্দিয়াই থাকে । এই কণাবোৰে পাত্ৰটোৰ বেৰৰ প্ৰতি একক ক্ষেত্ৰফলত দিয়া বলৰ বাবে গেছটোৱে পাত্ৰটোৰ বেৰত চাপ দিয়ে ।

(c) কাঠৰ টেবুল এখনক কঠিন পদাৰ্থ বুলিব পাৰি ।
উত্তৰ: কাঠৰ টেবুল এখনৰ আকাৰ আৰু আকৃতি নিৰ্দিষ্ট । ই দৃঢ় আৰু ইয়াৰ সংহকোচণশীলতা অতি নগণ্য । গতিকে, কাঠৰ টেবুল এখনক কঠিন পদাৰ্থ বুলিব পাৰি ।

(d) বায়ুত আমাৰ হাত এখন সহজে ঘূৰাব পাৰোঁ । কিন্তু, কাঠ এডোখৰৰ মাজেৰে হাত ঘূৰাবলৈ এজন কাৰাটে বিশেষজ্ঞৰ প্ৰয়োজন ।
উত্তৰ: বায়ুৰ কণাবোৰৰ মাজৰ আন্ত: আণৱিক বল বহুত কম । গতিকে, বায়ুৰ কণাবোৰক হাতেৰে অনায়াসে আতৰ কৰিব পৰা যায় ।
কিন্ত্তু, কাঠ এডোখৰৰ কণাবোৰৰ মাজৰ আকৰ্ষণীয় বল যথেষ্ট বেছি । গতিকে, কাঠডোখৰ টুকুৰা কৰিবলৈ আমি বহুত বেছি বল প্ৰয়োগ কৰিব লগা হয় ।

4. কঠিন পদাৰ্থৰ তুলনাত জুলীয়া পদাৰ্থৰ ঘনত্ব কম । কিন্তু দেখিছানে - বৰফ পানীত ওপঙে, কিয় বাৰু?
উত্তৰ: বৰফৰ ভৌতিক অৱস্থা গোটা যদিও ইয়াৰ ঘনত্ব পানীতকৈ কম। কাৰণ, বৰফৰ কণাবোৰৰ মাজত ব্যৱধান পানীৰ তুলনাত যথেষ্ট বেছি । গতিকে, বৰফ পানীত উপঙে ।

প্ৰশ্নাৱলী

1. তলত দিয়া উষ্ণতাবোৰ ছেলচিয়াছ স্কেলত প্ৰকাশ কৰা -
(a) 300K (b) 573 K
উত্তৰ: (a) 300 K = (300 - 273)ºC= 27 ºC

(b) 573 K = (573 - 273) ºC= 300 ºC.

2. তলৰ উষ্ণতাবিলাকত পানীৰ ভৌতিক অৱস্থা কি হব?
(a) 250 ℃ (b) 100℃
উত্তৰ: (a) গেছীয়

(b) জুলীয়া আৰু গেছীয়

3. কোনো পদাৰ্থৰ ভৌতিক অৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তনৰ সময়ছোৱাত উষ্ণতা স্থিৰ হৈ থাকে কিয়?
উত্তৰ: যেতিয়া এটা পদাৰ্থ ইয়াৰ গলনাংক আৰু উতলাংকলৈকে গৰম কৰা হয়, তেতিয়া পদাৰ্থটোৰ উষ্ণতা স্থিৰ হৈ থাকে । তাপ দি থকাৰ স্বত্তেও এই উষ্ণতা একে থাকে । এই তাপ পদাৰ্থটোৰ কণাবোৰৰ আকৰ্ষণীয় বল ভাঙি পদাৰ্থটোৰ ভৌতিক অৱস্থা পৰিবৰ্তনৰ বাবে ব্যৱহৃত হয় ।

4. বায়ুমণ্ডলীয় গেছ জুলীয়া কৰিব পৰা পদ্ধতি এটা কোৱা ।
উত্তৰ: উচ্চ চাপ আৰু ন্যূনতম উষ্ণতাত বায়ুমণ্ডলীয় গেছক ৰাখিলে কণাবোৰৰ মাজৰ ব্যৱধান কমি যাব আৰু বায়ুমণ্ডলীয় গেছ জুলীয়া অৱস্থালৈ ৰূপান্তৰ হ'ব ।

প্ৰশ্নাৱলী

1. Desert cooler এটাই শুষ্ক গৰম দিনত ভালকৈ ঠাণ্ডা কৰে কিয়?
উত্তৰ: Desert cooler এটাই তাৰ পৰিবেশৰ পৰা বায়ু লয় আৰু কুলাৰৰ ভিতৰত পানীৰ লগত মিহলি কৰে । তীব্ৰ চাপ আৰু বেগৰ বাবে পানীৰ বাষ্পীভৱন হয় । একে সময়তে আৰ্দ্ৰতা বাঢ়ি অহাৰ লগে লগে উষ্ণতা লাহে লাহে কমি যায় । সেয়ে, desert cooler এটাই শুষ্ক গৰম দিনত ভালকৈ ঠাণ্ডা কৰে কিয় ।

2. গ্ৰীষ্মকালত মাটিৰ কলহৰ পানী ঠাণ্ডা হৈ থাকে কিয়?
উত্তৰ: মাটিৰ কলহত কিছুমান ক্ষুদ্ৰ বিন্ধা থাকে , যাৰ যোগেদি ভিতৰত থকা পানীখিনিৰ বাষ্পীভৱন হয় । পানীৰ কণাবোৰে ভিতৰত থকা পানীখিনিৰ পৰা তাপ গ্ৰহণ কৰে আৰু বাষ্পীভূত হয় । এইদৰে ভিতৰত থকা পানীখিনিয়ে তাপ এৰি দিয়ে আৰু ঠাণ্ডা হৈ থাকে ।

3. হাতৰ তলুৱাত এচিট'ন, পেট্ৰ'ল বা সুগন্ধি আতৰ ঢালি ল'লে ঠাণ্ডা অনুভৱ হয় কিয়?
উত্তৰ: এচিট'ন, পেট্ৰ'ল বা সুগন্ধি আতৰ আদি হাতত ঢালি ল'লে ইহঁতে হাতৰ পৰা তাপ শক্তি শোষণ কৰি বাষ্পীভূত হয় আৰু সেয়ে ঠাণ্ডা অনুভৱ হয় । সেয়ে হাতৰ তলুৱাত এচিট'ন, পেট্ৰ'ল বা সুগন্ধি আতৰ ঢালি ল'লে ঠাণ্ডা অনুভৱ হয় ।

4. গৰম চাহ বা গাখীৰ কাপত লৈ খোৱাতকৈ প্লেটত লৈ খোৱা সহজ কিয়?
উত্তৰ: গৰম চাহ বা গাখীৰ প্লেটত ৰাখিলে বাষ্পীভৱন সোনকালে হয় আৰু সোনকালে ঠাণ্ডা হয় । সেয়ে গৰম চাহ বা গাখীৰ কাপত লৈ খোৱাতকৈ প্লেটত লৈ খোৱা সহজ ।

5. গ্ৰীষ্ম কালত আমি কি ধৰণৰ কাপোৰ পিন্ধিব লাগে?
উত্তৰ: কপাহে পানী সহজে শোষণ কৰিব পাৰে । কপাহী কাপোৰে আমাৰ গাৰ পৰা ওলোৱা ঘাম ভালদৰে শোষণ কৰি বায়ুমণ্ডললৈ বাষ্পীভূত হোৱাত সহায় কৰে । সেয়ে, গ্ৰীষ্মকালত আমি কপাহী কাপোৰ পিন্ধিব লাগে ।

অনুশীলনী

1. তলৰ উষ্ণতাবিলাক ছেলছিয়াছত প্ৰকাশ কৰা -
(a) 293 K (b) 470 K
উত্তৰ: (a) 293 K = (293 - 273) °C = 20 °C

(b) 470 K = (470 - 273) °C = 197 °C

2. তলৰ উষ্ণতাবিলাক কেলভিনত প্ৰকাশ কৰা -
(a) 25 ℃ (b) 373℃
উত্তৰ: (a) 25 °C = (25 + 273) K = 298 K

(b) 373°C = (373 + 273) K = 646 K

3. কাৰণ দৰ্শোৱা -
(a) খোলা ঠাইত নেফথেলিন বল কেইদিনমান থৈ দিলে নাইকিয়া হয় ।
উত্তৰ: নেফথেলিন অতি সহজে উৰ্ধপাতনৰ দ্বাৰা গোটাৰ পৰা গেছলৈ সলনি হয় । গতিকে, খোলা ঠাইত থৈ দিলে নেফথেলিন বল নোহোৱা হৈ যায় ।

(b) দূৰৰ পৰাই আতৰৰ গোন্ধ পোৱা যায় ।
উত্তৰ: আতৰৰ কণিকাবোৰ বায়ুৰ লগত মিলি যায় আৰু বিয়পি পৰে । গেছৰ কণাবোৰৰ তীব্ৰ গতি আৰু সিহঁতৰ মাজৰ বহুত বেছি ব্যৱধানৰ বাবে ইহঁতৰ অন্য গেছৰ লগত সোনকালে ব্যাপন ঘটে । সেয়ে, আতৰৰ গোন্ধ দূৰৰ পৰাই পোৱা যায় ।

4. কণিকাবোৰৰ মাজৰ আকৰ্ষণ বলৰ উৰ্ধক্ৰমত সজোৱা- পানী, চেনি আৰু অক্সিজেন
উত্তৰ: অক্সিজেন, পানী আৰু চেনি ।

5. তলৰ উষ্ণতাত পানীৰ ভৌতিক অৱস্থা কি?
(a) 25°C (b) 0°C (c) 100°C
উত্তৰ: (a) জুলীয়া

(b) গোটা

(c) গেছ

6. যুক্তি দৰ্শাই ব্যাখ্যা কৰা-
(a) সাধাৰণ উষ্ণতাত পানী জুলীয়া ।
উত্তৰ: 273 K উষ্ণতাত পানী গোটা অৱস্থাত থাকে আৰু ইয়াৰ কণাবোৰৰ মাজৰ আকৰ্ষণ শক্তি যথেষ্ট বেছি । 373 K উষ্ণতাত পানী গেছীয় অৱস্থা থাকে আৰু ইয়াৰ কণাবোৰৰ মাজৰ আকৰ্ষণীয় বল যথেষ্ট কম হয় । আকৌ, সাধাৰণ উষ্ণতাত পানীৰ কণাবোৰৰ আকৰ্ষণীয় বল বৰফতকৈ কম আৰু পানীৰ ভাপতকৈ বেছি । গতিকে, মাজৰ উষ্ণতাত অৰ্থাৎ সাধাৰণ উষ্ণতাত পানী জুলীয়া অৱস্থাত থাকে ।

(b) সাধাৰণ উষ্ণতাত লোৰ আলমাৰীটো কঠিন ।
উত্তৰ: লোৰ গলনাংক সাধাৰণ উষ্ণতাতকৈ যথেষ্ট বেছি । লোৰ আলমাৰীটোৰ আকাৰ আৰু আকৃতি দৃঢ় আৰু ইয়াৰ আয়তন স্থিৰ । সেয়ে, অলমাৰীটো সাধাৰণ উষ্ণতাত কঠিন ।

(b) সাধাৰণ উষ্ণতাত লোৰ আলমাৰীটো কঠিন ।
উত্তৰ: লোৰ গলনাংক সাধাৰণ উষ্ণতাতকৈ যথেষ্ট বেছি । লোৰ আলমাৰীটোৰ আকাৰ আৰু আকৃতি দৃঢ় আৰু ইয়াৰ আয়তন স্থিৰ । সেয়ে, অলমাৰীটো সাধাৰণ উষ্ণতাত কঠিন ।

7. 273 K উষ্ণতাত থকা বৰফে একে উষ্ণতাত থকা পানীতকৈ বেছি ঠাণ্ডা কৰে কিয়?
উত্তৰ: 273 K উষ্ণতাত থকা বৰফে ইয়াৰ পৰিৱেশৰ পৰা তাপশক্তি শোষণ কৰি (গলনৰ লীন তাপ), উষ্ণতা স্থিৰ ৰাখি তাৰ ভৌতিক অৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাব আৰু সেয়ে ই কোনো এটা বেছি সময় ঠাণ্ডা কৰি ৰাখিব ।
আনহাতে, 273 K উষ্ণতাৰ পানীয়ে তাপশক্তি শোষণ কৰি তাৰ অৱস্থাৰ কোনো পৰিৱৰ্তন নঘটায় । গতিকে, বৰফে একে উষ্ণতাৰ পানীতকৈ তন্ত্ৰ এটা বেছি ঠাণ্ডা কৰে।

8. উতলা পানী আৰু পানীৰ ভাপৰ কোনটোৱে বেছিকৈ পুৰিব?
উত্তৰ: পানীৰ ভাপে বেছিকৈ পুৰিব কাৰণ পানীৰ ভাপত বাষ্পীভৱনৰ লীনতাপ হিচাপে শক্তি নিহিত হৈ থাকে ।

9. অৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তন দেখুৱাই তলৰ চিত্ৰত A, B, C, D, E আৰু F ৰ নাম দিয়া ।